سوره فصلتفُصِّلَت، چهل و یکمین سوره قرآن کریم می‌باشد. ۱ - کاربرد فقهیاز آن در باب صلات سخن گفته‌اند. ۲ - سوره فصلت از سور عزائمسوره فصّلت از عزائم است که آیه سجده دارد و با تلاوت یا شنیدن آن سجده واجب می‌شود. قرائت این سوره‌ها در نمازهای واجب جایز نیست. ۳ - اهمیت تلاوت فصلت در نمازهای مستحبهمچنین سوره یاد شده از حوامیم است و خواندن آن در نمازهای مستحب ، بویژه رکعت پنجم نماز شب در شب جمعه و نیز تلاوت آن در شب جمعه و نخستین رکعت از دو رکعتی که در داخل کعبه بین دو ستون بر سنگ سرخ خوانده می‌شود، استحباب دارد. [۸]
الهدایة، ص۲۵۲_۲۵۳.
۴ - معنای فصلت«فصلت» یعنی بخش بخش و فصل فصل شده است. آیه ۲ این سوره می‌گوید این قرآن کتابی است که آیاتش برای مردمی که آگاهی دارند، بخش بخش نازل شده است؛ به همین مناسبت «فصلت» نامیده شده است. ۵ - نامهای دیگر آناین سوره به نام « مصابیح » هم یاد شده است؛ زیرا در آیه ۱۲ از زینت آسمان توسط ستاره‌ها که به مثابه چراغ‌هایی هستند، سخن به میان آمده است. بعضی هم این سوره را به نام « حم سجده » می‌شناسند؛ زیرا یکی از چهار سوره عزائم و دارای سجده واجب است و برای تمایز این سوره با سوره «سجده اولی»، «حم سجده» نامیده شده است. ۶ - موضوع سورهاین سوره پیرامون اعراض کفار از کتابی که بر آنان نازل شده، یعنی از قرآن کریم، سخن می‌گوید. غرض اصلی سوره این است و به همین جهت از همان ابتدای سوره این معنا را خاطرنشان می‌سازد، و بعد از هر چند آیه یک بار همان را متعرض می‌شود. از این روی، اولین آیه آن آیه تنزیل من الرحمن الرحیم... است، که تا شش آیه مساله انکار کتاب را دنبال می‌کند، سپس در آیه ۲۶ مجددا همین مطلب را متذکر شده می‌فرماید: و قال الذین کفروا لا تسمعوا لهذا القرآن... و برای نوبت سوم در آیه ۴۰ همین مطلب را از سر گرفته، می‌فرماید: ان الذین یلحدون فی آیاتنا لا یخفون علینا... و دنبالش می‌فرماید: ان الذین کفروا بالذکر لما جاءهم... و در اواخر سوره باز سخن از خدایی بودن قرآن نموده، می‌فرماید: قل ا رایتم ان کان من عند الله ثم کفرتم به.... لازمه اعراض مشرکین از کتاب خدا انکار اصول سه گانه دین است که اساس دعوت حقه اسلام را تشکیل می‌دهد، و آن عبارت است از وحدانیت خدا ، نبوت خاتم الانبیاء صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، و معاد ، و چون چنین لازمه‌ای در کار بود، لذا در باره این سه اصل مفصل سخن می‌گوید، و در ضمن بشارت و انذار می‌دهد. از روایات استفاده می‌شود این سوره در اوایل بعثت نازل شده و مضامین آیاتش نیز بر این معنا دلالت دارد، پس در نتیجه این سوره مکی خواهد بود. ۷ - ویژگی‌های سوره۷.۱ - مورد اول۱ این سوره ۵۴ آیه به عدد کوفی ، ۵۳ آیه به عدد حجازی ، ۵۲ آیه به عدد بصری و شامی ، ۵۶ آیه طبق شمارش برخی از قاریان دیگر، ۷۹۶ کلمه و ۳۳۵۰ یا ۳۳۶۴ حرف دارد. ۷.۲ - مورد دومدر ترتیب نزول ، شصت و یکمین و در قرآن کریم چهل و یکمین سوره است. ۷.۳ - مورد سومپس از سوره مؤمن و پیش از سوره «شوری» و پیش از هجرت در مکه نازل شد. ۷.۴ - مورد چهارماز نظر کمیت، از سوره‌های مثانی و شامل اندکی بیش از یک حزب قرآن است. ۷.۵ - سور عزائم استاز سور عزائم و دارای سجده واجب است. ۷.۶ - منسوخ بودن یک آیهگفتهاند آیه ۳۴ آن منسوخ است. ۸ - مطالب مهم سوره۱ نزول قرآن و اوصاف آن. ۲ آفرینش آسمان و زمین و جهان از ماده گازی شکل. ۳ یادآوری سرنوشت عبرت انگیز قوم عاد و ثمود . ۴ صحنه رستاخیز و زنده شدن آدمیان و شهادت جوارح در دادگاه الهی . ۵ آیات آفاقی و انفسی الهی. [۱۴]
رامیار، محمود، ۱۳۰۱ - ۱۳۶۳، تاریخ قرآن، ص۵۸۶.
[۱۵]
جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، ج۱، ص۳۱۶.
[۱۶]
هاشم زاده هریسی، هاشم، ۱۳۱۷، شناخت سوره‌های قرآن، ص۳۳۹.
۹ - پانویس
۱۰ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۶۹۴، برگرفته از مقاله سوره فصلت. فرهنگ نامه فارسی علوم قرآنی،برگرفته از مقاله«فصلت» |